Kamienie milowe w rozwoju dziecka

Niektórzy rodzice nie zdają sobie sprawy z tego, jak dużo wysiłku i energii potrzebuje niemowlę, by nauczyć się tego, co my robimy z taką łatwością. Przez rok Twoje dziecko jest w stanie osiągnąć naprawdę wiele w rozwoju ruchowym. Nauka chodzenia to nie wszystko. Początkowe zmiany są drobne, choć nie mniej istotne. Dziecko uczy się dosłownie każdego dnia. Warto więc poznać wszystkie etapy w rozwoju ruchowym dziecka, by śledzić je uważnie i nie przegapić żadnej z ważnych chwil.

Kamienie milowe w rozwoju dziecka – czym są?

Kiedy dziecko zaczyna chodzić, rodzice nierzadko czują ogromną ulgę. Wiedzą już, że ich pociecha rozwija się prawidłowo i wykonała właśnie jedną z najcięższych prac w swoim młodym życiu. Jednak chodzenie nie jest jedynym osiągnięciem, które warto nagradzać i wspierać. Te umiejętności, zwane kamieniami milowymi, umożliwiają rodzicom, ale również lekarzom, monitorowanie postępów dziecka i obserwowanie, czy rozwój rzeczywiście przebiega prawidłowo.

Do kamieni milowych zaliczyć można:

• Pierwszy uśmiech, który pojawia się do ósmego tygodnia życia.
• Świadome próby chwytania przedmiotów do trzeciego miesiąca życia.
• Pierwsze świadome dźwięki i próby naśladowania rodziców do piątego miesiąca życia.
• Siadanie bez podparcia do dziewiątego miesiąca życia.
• Próby raczkowania, które najczęściej pojawiają się między szóstym, a ósmym miesiącem życia.

Kamieni milowych w życiu dziecka jest naprawdę wiele i nie kończą się one wraz z pierwszym rokiem. Jednak rozwój motoryczny właśnie w tych pierwszych dwunastu miesiącach jest najważniejszy dla rodziców, jak i pediatrów, którzy obserwują postęp dziecka.

Rozwój motoryczny w pierwszym roku życia dziecka

Z pewnością doskonale wiesz, że rozwój motoryczny malucha rozpoczyna się na długo przed nauką raczkowania i chodzenia. Dziecko rozwija się pod tym kątem już w życiu płodowym. Pierwsze ruchy mogą zostać zarejestrowane w siódmym tygodniu życia płodu, choć są jeszcze słabe i nieporadne. Po porodzie, w tak zwanym czwartym trymestrze, a zatem pierwszych trzech miesiącach życia dziecka, kamienie milowe mogą więc wydawać Ci się dość trywialne. A jednak to właśnie one przygotowują ciało malucha do osiągania kolejnych sprawności fizycznych.

Jak wygląda to w pierwszym roku życia?

Pierwszy miesiąc

Początkowo ruchy dziecka będą przypominać te, które maleństwo wykonywało w macicy. Są one spontaniczne, polegają głównie na wierzganiu rączkami i nóżkami, a także obracaniu głowy z boku na bok. Według teorii Harveya Karpa, noworodek w tym czasie nie czuje się zbyt komfortowo, gdyż dopiero zaczyna przyzwyczajać się do nowej rzeczywistości – w tym do ogromu przestrzeni. Dzięki Twojej pomocy, bliskości, stymulacji wzrokowej i dźwiękowej, to szybko się zmieni.

2+ miesiące

Drugi i trzeci miesiąc to bardzo istotny czas w życiu malucha. Rodzice mogą już zauważyć większą kontrolę nad utrzymaniem głowy. Ciało dziecka prostuje się, co umożliwia zwiększenie obszaru odczuwania. Jednak dla Ciebie prawdopodobnie najważniejsze będzie to, iż noworodek na tym etapie potrafi już uśmiechnąć się w odpowiedzi na Twój uśmiech. To tak zwany uśmiech społeczny. Niektóre maleństwa już na tym etapie gruchają, jednak pamiętaj, że każde dziecko rozwija się we własnym tempie.

4+ miesiące

Czwarty i piąty miesiąc to czas intensywnego rozwoju małych i dużych partii mięśni. Dziecko ćwiczy plecy i brzuszek poprzez podnoszenie stóp i przyciąganie podbródka. Dodatkowo stara się lokalizować i łapać zabawki rączkami i stopami. Z pewnością zauważysz, że uderza w przedmioty, a może nawet, że próbuje sięgać po te rzeczy, które wiszą w zasięgu jego wzroku. Niebawem dziecko nauczy się także świadomie przewracać z pleców na brzuch i odwrotnie. W tej chwili może to być czynność niezamierzona, która wywołuje dezorientację, a nawet płacz.

6+ miesięcy

W tym okresie maluch zyskuje większą kontrolę nad swoimi ruchami – w tym nad przekręcaniem się z brzucha na plecy i odwrotnie. Podczas tych czynności może także dźwigać się na prostych ramionach i oczywiście sięgać po wszystkie przedmioty, które leżą w jego zasięgu. Jeśli umieścisz zabawkę pod kątem, może to zachęcić niemowlę do skrętu w tym kierunku.

Po szóstym miesiącu dziecko dotyka rączkami swoich stóp, prostuje nogi, rozciąga mięśnie. Niektóre maluchy już na tym etapie zaczynają pierwsze próby czołgania się. Każde dziecko rozwija się w innym tempie, dlatego nie zniechęcaj się, jeśli jeszcze nie zauważasz tych prób u swojej pociechy. Staraj się jednak wspierać, zachęcaj do sięgania dalej, a także nie zapominaj o aprobacie – uśmiechu i pochwałach.

8+ miesięcy

To właśnie na tym etapie mięśnie dziecka są wystarczająco silne, by zacząć stawać na czworakach. Nauka chodzenia zaczyna się właśnie teraz. Maluch będzie już także siadać, początkowo z podparciem, później jednak bez niego. Z pozycji siedzącej może przejść właśnie na klęczki, przymierzając się do raczkowania. Zwróć uwagę nie tylko na próby raczkowania, ale też na rączki dziecka. Palce i ręce są już silne, a to umożliwia przekładanie przedmiotów z ręki do ręki, chwyt pęsetkowy i nakładkowy.

10+ miesięcy

Maluch dynamicznie rozwija swoje umiejętności. Nauka chodzenia może zajmować go w tej chwili niemal całkowicie. Dziecko będzie chciało osiągać pozycję stojącą przy Tobie czy stabilnych przedmiotach, opierając się o meble. Ćwiczenia umożliwią osiągnięcie sukcesu, choć początkowo próby będą raczej niezdarne.

Wskazówka: Warto więc zadbać o jego bezpieczeństwo. Gdy niemowlę zauważy, że pozycja stojąca nie sprawia mu trudności, zacznie próby przemieszczania się. Stawianie pierwszych kroczków to ważny moment dla całej rodziny. Pamiętaj więc, by zachęcać do tego swoje dziecko i nagradzać je.

Rozwój motoryczny miesiąc po miesiącu

Śledzenie rozwoju dziecka to zadanie, które spędza sen z powiek wielu rodzicom. Oto rzeczy, na które musisz zwrócić szczególną uwagę, podzielone na konkretne miesiące życia malucha.

1 miesiąc

Motoryka mała: bezwarunkowy odruch chwytny

Motoryka duża: unoszenie brody podczas leżenia na brzuchu; odwracanie główki na boki podczas leżenia na plecach.

2 miesiąc

Motoryka mała: utrzymywanie przedmiotu w dłoniach; otwieranie rączek (częściowe); łączenie dłoni.

Motoryka duża: podczas leżenia na brzuszku próby odrywania klatki piersiowej od podłoża.

3 miesiąc

Motoryka mała: stukanie paluszkami w przedmioty.

Motoryka duża: próby obracania się i podpierania na przedramionach z pozycji na brzuchu.

4 miesiąc

Motoryka mała: sięganie po przedmioty, chwytanie i trzymanie.

Motoryka duża: unoszenie klatki piersiowej z pozycji na brzuszku, dalsze próby obracania się i podpierania.

5 miesiąc

Motoryka mała: nauka chwytu nakładkowego.

Motoryka duża: próby siadania i obracania z pleców na brzuszek.

6 miesiąc

Motoryka mała: przekładanie przedmiotów z ręki do ręki, trzymanie ich w obu dłoniach.

Motoryka duża: próby siadania z podparciem, umiejętność przewrócenia się z brzucha na plecy i unoszenia na wyprostowanych rękach.

7 miesiąc

Motoryka mała: chwyt promieniowo-dłoniowy.

Motoryka duża: stabilny siad z podparciem, umiejętność przewrócenia się z pleców na brzuch.

8 miesiąc

Motoryka mała: chwyt nożycowy, uderzanie przedmiotami o podłoże.

Motoryka duża: przyjmowanie pozycji czworaczej, przechodzenie do siadu.

9 miesiąc

Motoryka mała: chwyt promieniowo-palcowy, uderzanie dwoma przedmiotami o siebie.

Motoryka duża: próby raczkowania i stania przy stabilnej powierzchni.

10 miesiąc

Motoryka mała: chwyt pęsetkowy, wskazywanie paluszkiem.

Motoryka duża: raczkowanie, chodzenie przy podparciu.

11 miesiąc

Motoryka mała: rzucanie przedmiotami.

Motoryka duża: samodzielne stanie, chodzenie z niewielkim podparciem.

12 miesiąc

Motoryka mała: próby trzymania mniejszych przedmiotów w dwóch palcach.

Motoryka duża: samodzielne kroki.

Oczywiście pamiętaj, że wiele z tych zachowań może pojawić się wcześniej lub później, w zależności od tego, jakie jest dziecko. Poniżej znajdziesz normy w miesiącach, podczas których Twoje dziecko powinno nauczyć się najważniejszych czynności ruchowych, w tym ruchów precyzyjnych.

• Leżenie na brzuchu i unoszenie głowy: 0-3 miesięcy
• Uderzanie w przedmioty: 2-5 miesięcy
• Utrzymanie główki prosto: 1-4 miesięcy
• Sięganie po wiszące przedmioty: 3-6 miesięcy
• Przewracanie się z brzucha na plecy: 3-6 miesięcy
• Unoszenie się na wyprostowanych rękach z pozycji na brzuchu: 3-6 miesięcy
• Przewracanie się z pleców na brzuch: 4-7 miesięcy
• Przekładanie przedmiotów z jednej ręki do drugiej: 4-7 miesięcy
• Siedzenie z podparciem: 4-7 miesięcy
• Siedzenie bez podparcia: 4-9 miesięcy
• Chwyt nakładkowy: 5-10 miesięcy
• Chwyt pęsetkowy: 7-10 miesięcy
• Stanie z pomocą (lub podparciem): 5-11,5 miesięcy
• Raczkowanie: 5,5-13,5 miesięcy
• Chodzenie z pomocą: 6-14 miesięcy
• Samodzielne stanie: 7-17 miesięcy
• Samodzielne chodzenie: 8-18 miesięcy

Jak zatem widzisz, Twoje dziecko ma mnóstwo czasu, by nauczyć się wielu przydatnych umiejętności i czynności.

Kiedy dziecko siada?

Kiedy dziecko zaczyna siadać? Wiele zależy od indywidualnych cech malucha, a także siły mięśniowej, jednak rodzice powinni spodziewać się tego kamienia milowego pomiędzy czwartym, a siódmym miesiącem życia. Pamiętaj, że brak samodzielnego siadania przed ukończeniem pierwszego półrocza nie powinien być dla Ciebie niepokojący. Twoje dziecko da Ci wyraźny sygnał, że jest już zainteresowane pozycją siedzącą. Jaki? Zwróć uwagę na to, czy utrzymuje podniesioną główkę i potrafi już oprzeć się na łokciach, jednocześnie podciągając nogi pod brzuszek.

Wskazówka:

Kiedy niemowlę zaczyna siadać, początkowo potrzebuje podparcia. Szybko przewraca się na boki i do tyłu, jeśli nie zostanie podtrzymane. Dlatego potrzebuje stabilnego przedmiotu, takiego jak fotelik czy kanapa. Uważaj jednak, by nie podpierało się zabawkami, gdyż to może powodować dyskomfort u malucha, a nawet urazy.

Czy można podciągać dziecko za rączki do siadu?

Kiedy niemowlę siada, najczęściej odbywa się to z pozycji na czworakach. W pewnym momencie pupa dziecka opada na podłoże, a dziecko siada w pozycji bocznej. To całkowicie naturalne, w przeciwieństwie do podnoszenia się do siadu z pozycji leżącej. Według fizjoterapeutów nie jest to zgodne z prawidłowym wzorcem siadu. Dlatego podciąganie malucha za rączki lepiej sobie odpuścić.

Pamiętaj! Dziecko zaczyna siadać w swoim własnym tempie. Nie powinno się tego przyspieszać.

Kiedy dziecko powinno siadać?

W którym miesiącu dziecko siada? Nauka najczęściej zaczyna się około szóstego miesiąca życia, jednak siad jest wtedy bardzo niestabilny i dziecko może się przewracać. Około ósmego lub dziewiątego miesiąca maluch powinien móc już siedzieć bez podparcia i bawić się w tym czasie. Jeśli maluch nie wykonuje prób siadania, warto skonsultować to z pediatrą i fizjoterapeutą.

Wskazówka:

Warto również pamiętać, że maluchy mają do pewnego momentu problem z tym, by usiąść z pozycji pionowej, nawet jeśli potrafią siedzieć. Ta sztuka zwykle opanowywana jest około dziesiątego miesiąca życia. Jeśli jednak niemowlę skończyło jedenaście miesięcy i nie potrafi usiąść z pozycji stojącej, należy powiedzieć o tym swojemu pediatrze.

Siadanie dziecka – co powinno zaniepokoić rodzica?

Jeśli ośmiomiesięczne dziecko nie siedzi, rodzic prawdopodobnie odczuwa już niemałą frustrację i lęk. Pamiętaj jednak, że każdy maluch rozwija się indywidualnie. Powody do niepokoju mogą mieć rodzice dzieci, które:

• skończyły pół roku i podczas prób siadania ich mięśnie są zbyt napięte lub zbyt wiotkie. Takie sytuacje mogą świadczyć o nieprawidłowym napięciu mięśniowym;
• skończyły dziewięć miesięcy i nie potrafią utrzymać pozycji siedzącej, gdy się je w niej posadzi.

Brak chęci do siadania czy postępów po skończonym dziewiątym miesiącu życia może świadczyć o zaburzeniach neurologicznych, chorobach genetycznych czy opóźnieniu rozwoju fizycznego dziecka. Należy skonsultować to z lekarzem.

Kiedy dziecko raczkuje?

Kiedy dziecko zaczyna raczkować? Niektóre dzieci w ogóle nie opanowują tej sztuki, od razu przechodząc do chodzenia. Fizjoterapeuci wskazują, że można zaobserwować to nawet u 10% maluchów. Chociaż raczkowanie jest naturalną umiejętnością, która wzmacnia mięśnie, a nawet połączenia między obiema półkulami mózgu, nie musisz martwić się, jeśli akurat Twoje dziecko nie raczkuje. Jeśli cała reszta przebiega zgodnie z normami, możesz odetchnąć z ulgą. Oczywiście zachęcanie malucha do raczkowania może okazać się pomocne.

Wskazówka:

Zwróć uwagę chociażby na podłoże, na którym dziecko zwykle się bawi. Czy jest śliskie? Jeśli tak, to może zniechęcać do raczkowania. Dodatkowo bawiąc się z niemowlęciem pokazuj mu zabawki, jednak nie kładź ich w zasięgu rąk. To może skłonić maluszka do samodzielnej wyprawy po ulubioną zabawkę.

Od kiedy dziecko raczkuje?

Możesz zauważyć nieśmiałe próby już w połowie piątego miesiąca życia. Niektóre dzieci raczkują nawet do połowy trzynastego miesiąca życia, dopiero ucząc się przechodzić do pozycji stojącej. Pamiętaj też, że raczkowanie bywa wstępem do nauki siadania.

Kiedy dziecko zaczyna chodzić?

Jak wiesz, nauka samodzielnego chodzenia może zająć dziecku naprawdę sporo czasu.

Próby wstawania

Początkowo maluch uczy się wstawania – głównie przy meblach, ale też przy Tobie. Podpiera się dwiema, a później jedną rączką i przesuwa się na boki. Z tych prób przechodzi do samodzielnego stania i utrzymania równowagi w pozycji stojącej. To ćwiczenie, które wzmacnia mięśnie, ale też sprawdza stabilność tułowia. Również stopy muszą przyzwyczaić się do tego, że dźwigają tak duży ciężar. Dlatego nauka chodzenia jest procesem długotrwałym. To całkowicie naturalne.

Dziecko uczy się przemieszczać z podpieraniem

O ile raczkowanie uznawane jest za pierwszy etap nauki chodzenia, tak przemieszczanie się przy meblach bądź z pomocą rodziców, trzymających dziecko za rączki, jest drugim etapem.  W tym okresie dziecko zaczyna podpierać się na meblach, żeby stać pionowo. Podczas podpierania się, dziecko ćwiczy siłę nóg, równowagę i koordynację ruchową.

Dziecko umie chodzić

Nauka samodzielnego chodzenia może zająć maluchowi kilka miesięcy. Normy wskazują, że do osiemnastego miesiąca życia dziecko powinno już chodzić samodzielnie. Ważne jest, aby na tym etapie dziecko miało odpowiednie buty, które zapewnią mu komfort, bezpieczeństwo i wpłyną pozytywnie na rozwój stóp.

Jak zachęcić dziecko do chodzenia?

Dziecko zaczyna chodzić w swoim tempie, należy o tym pamiętać. Jednak rodzice mogą zachęcać je i motywować, tak samo jak przy nauce innych czynności. Pamiętaj jednak, by nie zmuszać dziecka do niczego, ani nie korzystać z chodzików, które przez fizjoterapeutów uznawane są za szkodliwe. Twoim zadaniem jest przede wszystkim zapewnienie dziecku przestrzeni do nauki.

Co możesz zrobić, aby zachęcić dziecko do chodzenia? Oto kilka praktycznych wskazówek:

1. Sprawdź, czy w pokoju, w którym zwykle razem siedzicie, znajdują się stabilne meble, takie jak krzesła czy stół, o które dziecko może się oprzeć.
2. Możesz również kłaść zabawki w zasięgu wzroku malucha, choć wyżej, na przykład na stoliku kawowym. Upewnij się jednak, że nie ma na nim niczego, co dziecko mogłoby zrzucić na siebie i zrobić sobie krzywdę.
3. W nauce chodzenia pomogą również antypoślizgowe skarpetki, które ułatwiają poruszanie się na śliskiej podłodze.
4. Pamiętaj jednak, że chodzenie na bosaka jest najlepsze dla prawidłowego rozwoju małych stópek. Dlatego pozwalaj dziecku bawić się również bez skarpet czy kapci.

Kiedy dziecko zaczyna chodzić, rodzice mogą już odetchnąć z ulgą. Jednak chodzenie to przecież nie wszystko, czego maluch nauczył się przez rok lub dwa lata swojego życia. Celebrujcie wspólnie wszystkie kamienie milowe i cieszcie się z każdego, nawet najmniejszego postępu.