czym są skoki rozwojowe?

Skoki rozwojowe u dziecka

Twój maluch nagle zaczął bardzo intensywnie domagać się uwagi, stał się płaczliwy, a do tego ciągle chce być noszony na rękach? Masz wrażenie, że ktoś „podmienił” Ci dziecko? To może być znak, że pociecha przechodzi skok rozwojowy. Często określa się to także „regresem”. Po tym etapie zazwyczaj maluch może pochwalić się nowymi umiejętnościami, np. zaczyna gaworzyć. Dowiedz się więcej.

Skoki rozwojowe – co to jest?

Skok rozwojowy to określenie nagłej zmiany w zachowaniu dziecka, po której następuje poprawa i pojawienie się nowych umiejętności. Nazwa ta została po raz pierwszy użyta w książce Oei, ik groei! autorstwa holenderskiego małżeństwa – antropolożki Hetty van de Rijt i psychologa rozwojowego Fransa Plooij. Przeprowadzili oni badania, podczas których okryli, że w ciągu 20 pierwszych miesięcy życia dziecka występuje 10 skoków rozwojowych.

Wiele osób próbowało zaprzeczyć temu odkryciu, jednak szerokie grono rodziców z całego świata zauważa u swoich pociech okres regresu i potwierdza ich występowanie w odstępach kilkutygodniowych. Zatem te informacje można potraktować jako ciekawostkę odnośnie do rozwoju dziecka, ale jednocześnie nie należy traktować ich jako pewnika. Skoki mogą, ale nie muszą występować u każdego malucha.

Czy wiesz, że… Skoki rozwojowe po raz pierwszy zauważono u niedawno urodzonych szympansów? Plooij i Rijt prowadzili badania na temat zachowań zwierząt w Tanzanii. Podczas nich dostrzegli, że u młodych co jakiś czas pojawiają się okresy regresji, podczas których zwierzęta wykazywały większą potrzebę kontaktu z matką. Potem następowała poprawa, a szympansy mogły pochwalić się nowymi zdolnościami. Dopiero po tym odkryciu małżeństwo zdecydowało się powtórzyć badania na ludzkich dzieciach.

Ile trwa skok rozwojowy?

Czas trwania skoku rozwojowego może być różny, ponieważ każde dziecko rozwija się w swoim własnym tempie. Jak wskazują dotychczasowe obserwacje, okres regresji może trwać od siedmiu dni do nawet kilku tygodni. Im starsza pociecha, tym dłużej. Dlatego warto być cierpliwym i wspierać dziecko w tym trudnym czasie.

Pamiętaj! Skok rozwojowy to znak, że w mózgu malucha zachodzi wiele zmian. Często wiąże się to z mocniejszym odczuwaniem bodźców z zewnątrz, co sprawia, że pociecha przeżywa stres. To bardzo wyczerpujący czas dla maluszka. Dlatego podejdź do niego z wyrozumiałością.

Jak rozpoznać skok rozwojowy? Objawy

Nie musisz śledzić kalendarza skoków rozwojowych u dziecka, aby zauważyć okresy regresji. Rozpoznasz te etapy po charakterystycznym zachowaniu malucha. W tym czasie niemowlę może:

  • stać się płaczliwe i rozdrażnione;
  • szukać bliskiego kontaktu z rodzicem, np. poprzez nieodstępowanie go na krok;
  • częściej i dłużej potrzebować smoczka lub piersi;
  • wybudzać się w nocy lub niespokojnie spać;
  • mieć trudności z zasypianiem;
  • nie mieć apetytu.

Niektórzy rodzice zauważają, że pociecha w tym czasie traci nabyte dotychczas umiejętności, np. przestaje raczkować, siadać czy głużyć. Na szczęście taki regres jest chwilowy, a dziecko przypomina sobie o tych zdolnościach i chętnie je demonstruje, gdy skok mija.

Pamiętaj! Brak apetytu, trudności ze snem czy płacz mogą świadczyć także o rozwoju choroby. Dlatego nie należy ich bagatelizować. Warto w tym czasie uważnie obserwować malucha. Jeśli oprócz tych dolegliwości pojawią się kaszel, katar czy gorączka, należy niezwłocznie udać się do specjalisty.

Skoki rozwojowe u dziecka – kalendarz

Według twórców idei skoków rozwojowych, u dziecka można wyróżnić 10 okresów regresji w przeciągu jego pierwszych 20 miesięcy życia. W niektórych źródłach można spotkać się z informacjami o siedmiu takich momentach, jednak dotyczą one wyłącznie okresu do pierwszego roku życia.

kalendarz skoków rozwojowych

Ciemnym kolorem zaznaczyliśmy, kiedy możesz spodziewać się, że dziecko będzie miało skok rozwojowy.

1 skok rozwojowy: 4. – 5. tydzień życia

Pierwszy skok rozwojowy przypada na czas ukończenia przez dziecko pierwszego miesiąca życia, czyli wtedy, gdy maluch przestaje być już noworodkiem, a staje się niemowlęciem.

Jest to moment, kiedy pociecha zdaje sobie sprawę, że docierają do niej różne bodźce. Od tej pory może:

  • uważnie Ci się przyglądać, szczególnie gdy Twoja twarz jest blisko;
  • śledzić kontrastowe elementy – na tę okazję można „uzbroić się” w tzw. książeczki kontrastowe lub rozwiesić karuzelę z biało-czarnymi obrazkami;
  • zacząć się uśmiechać i… płakać łzami;
  • okazywać niezadowolenie, np. z powodu nagłego hałasu czy ostrego światła.

W tym czasie zaczyna wydłużać się faza aktywności po przebudzeniu. Dzięki temu można chwilę pobawić się z maluchem pomiędzy karmieniem a kolejną drzemką.

2 skok rozwojowy: 7. – 8. tydzień życia

Drugi skok rozwojowy ma miejsce około drugiego miesiąca życia. W tym czasie dziecko zaczyna być coraz bardziej świadome tego, co się dzieje wokół niego i zauważać, że pewne czynności są rutynowe, np. że po masażu jest kąpiel, a następnie pojawiają się dźwięk szumiącego misia, karmienie i sen nocny. Może także kojarzyć obejmowanie przez rodzica z karmieniem, dlatego otwiera buzię, gdy tylko znajdzie się w Twoich ramionach.

Oprócz tego dziecko po drugim skoku rozwojowym:

  • odkrywa cienie na ścianie i z fascynacją się im przygląda – to dobry moment na wieczorne zabawy z latarką. Można w nie zaangażować starsze rodzeństwo;
  • zauważa, że ma dłonie i z ciekawością się im przygląda – obserwowanie zdziwienia na twarzy malucha jest fascynujące!

W tym czasie można także usłyszeć, że pociecha zaczyna wydawać pierwsze dźwięki. Około drugiego miesiąca życia rozpoczyna się właśnie okres głużenia.

3 skok rozwojowy: 11. – 12. tydzień życia

Trzeci okres regresu przypada na ukończenie trzeciego miesiąca życia, a w związku z tym zakończenie tzw. IV trymestru. Był to czas, kiedy dziecko przystosowywało się do nowego środowiska, jakim jest życie pozapłodowe.

Po tym skoku można zauważyć wiele zmian w zachowaniu pociechy, np. to, że niemowlę:

  • słyszy różnice pomiędzy głosem mamy i taty oraz reaguje na nie;
  • często krzyczy, tj. sprawdza, jak brzmi jego głos w różnych tonacjach;
  • wodzi wzrokiem za zabawkami i wyciąga ku nim dłonie – to dobry czas na zamontowanie karuzeli czy pałąka do zabawy w łóżeczku;
  • świadomie porusza swoim ciałem, np. odbija się nóżkami od brzegu gondoli lub fotelika;
  • wkłada piąstki do buzi, czyli poznaje świat zmysłem smaku;
  • widzi zmiany w natężeniu światła w ciągu dnia.

Po tym skoku dziecko zaczyna coraz dłużej się bawić i być aktywne w ciągu dnia.

4 skok rozwojowy: 14. – 19. tydzień życia

Po czwartym skoku rozwojowym, który ma miejsce około czwartego miesiąca życia, dziecko staje się bardziej aktywne fizycznie i znacznie… mądrzejsze!

  • Maluch zaczyna rozumieć, że pewne działania przynoszą skutki, czyli że np. wyrzucona rzecz upada. To niesamowite odkrycie sprawia, że nieustannie wyrzuca zabawki z fotelika, krzesełka do karmienia czy wózka, dlatego trzeba być uważnym podczas spacerów, aby niczego nie zgubić.
  • Dziecko przekręca się z plecków na brzuszek i/lub na odwrót. Warto od tej pory kłaść pociechę na podłodze, by była bezpieczna.
  • Maluch reaguje na swoje imię i odwraca głowę w kierunku osoby, która go woła.
  • Niemowlę manipuluje zabawkami i np. przekłada je z rączki do rączki.

Po tym etapie regresu można zauważyć intensywny rozwój głużenia, a nawet pierwsze sylaby, np. ma, ta czy ba.

5 skok rozwojowy: 22. – 26. tydzień życia

Razem z ukończeniem szóstego miesiąca życia występuje piąty skok rozwojowy. To trudny czas dla malucha, który przeżywa lęk separacyjny. W tym okresie pociecha zaczyna zauważać, że w pobliżu nie ma rodzica i reagować na to płaczem lub krzykiem.

Niestety dziecko jeszcze nie wie, że nawet jeśli opiekun znika, to za jakiś czas wróci. Przez to niemowlę przeżywa duży stres, jest niespokojne, płaczliwe i rozdrażnione. Warto w tym czasie dawkować dziecku rozstania, czyli np. wychodząc do drugiego pomieszczenia, głośno mówić do niego, zapewniając o swojej obecności.

Poza tym dzieci po piątym skoku rozwojowym mogą:

  • bać się nieznajomych osób i reagować na ich obecność płaczem lub zawstydzeniem;
  • uważnie oglądać obrazki w książeczkach i przyglądać się nowym osobom w ich otoczeniu;
  • samodzielnie siadać;
  • chwytać przedmioty kciukiem i palcem wskazującym, jednak nie jest to jeszcze tzw. chwyt pęsetkowy;
  • bawić się zabawkami, np. uderzając nimi o siebie.

Według WHO to dobry moment na rozszerzanie diety niemowlęcia. Maluch wygodnie siedzi i może swobodnie manipulować jedzeniem, próbując trafić do buzi.

6 skok rozwojowy: 33. – 38. tydzień życia

Po szóstym skoku rozwojowym można zauważyć u dziecka duży postęp w zakresie rozwoju mózgu, zarówno pod względem inteligencji, jak i emocji.

W tym czasie niemowlę zaczyna:

  • zauważać różnice pomiędzy przedmiotami, które go otaczają. Rozumie np. że pies na spacerze i w książce to jest to samo zwierzę. Do tego rozróżnia kształty. Aby wesprzeć dziecko na tym etapie rozwoju, można wręczyć mu np. drewniane układanki edukacyjne.
  • gestykulować i okazywać emocje, np. złość, smutek czy szczęście. Szczególnie można zaobserwować to w zabawie np. z szumiącym króliczkiem (maluch może próbować go przytulić) lub przy lustrze (pociecha może robić różne zabawne miny do swojego odbicia).

W tym czasie można już także zauważyć trzecią fazę okresu melodii w rozwoju mowy, czyli echolalia. Maluch może próbować powtarzać własne lub usłyszane słowa w zabawny sposób. Na tym etapie świetnie sprawdzą się książeczki dźwiękonaśladowcze. Powtarzanie odgłosów zwierząt, to świetna zabawa.

W tym czasie dziecko zaczyna rozumieć, że gdy coś znika, wystarczy tego poszukać lub poczekać, aby się pojawiło. Dlatego łatwiej jest mu poradzić sobie z rozstaniem z rodzicem.

7 skok rozwojowy: ok. 11. miesiąca życia

Po dwóch miesiącach, tuż przed pierwszymi urodzinami następuje kolejny, siódmy skok rozwojowy. To moment, kiedy dziecko przestaje bałaganić, a zaczyna… sprzątać. Obserwowanie swojej pociechy, gdy wkłada zabawki do pojemnika, może być zaskakujące. Warto wzmacniać tę umiejętność i np. zlecać dziecku drobne domowe obowiązki, jak np. wycieranie kurzu oraz intensywnie chwalić.

Po tym okresie regresu można zauważyć także, że maluch zaczyna:

  • dopasowywać kształty do siebie – dobrym pomysłem jest podsunięcie mu sorterów czy pierwszych puzzli;
  • rysować – z tej okazji warto podarować pociesze grube kredki i farby oraz zainwestować w ryzę papieru;
  • stawiać pierwsze kroki, trzymając się mebli lub pokonywać samodzielnie krótkie odległości;
  • wspinać się, np. na kanapę i inne przedmioty, dlatego warto mieć oczy dookoła głowy.

W tym czasie można zauważyć także u malucha tzw. chwyt pęsetkowy. W tym czasie powinny znikać także ostatnie odruchy pierwotne.

8 skok rozwojowy: ok. 13. miesiąca życia

Po świętowaniu urodzin nadchodzi czas na skok rozwojowy po pierwszym roku życia. Rzadko się o nim mówi, a wielka szkoda! W tym czasie również zachodzą duże zmiany w rozwoju dziecka.

Maluch nadal intensywnie kształtuje swoje umiejętności poruszania się na dwóch nogach. Do tego zaczyna zauważać w swoim życiu pewne „programy”, czyli rozumie, jakie czynności obejmuje zwrot „jedziemy na zakupy”: że trzeba się ubrać, założyć buciki, wziąć torby, usiąść w foteliku w samochodzie itd. W związku z tym coraz częściej nie trzeba mu mówić, co powinien zrobić – dziecko samo zaczyna wykonywać określone czynności zgodnie z „programem”. To duże ułatwienie dla rodzica! Jednocześnie może się złościć, gdy ustalony porządek czynności się zmienia.

9 skok rozwojowy: ok. 15. miesiąca życia

Kolejny skok rozwojowy przypada dwa miesiące później. To może być trudny etap dla opiekuna, ponieważ maluch zaczyna demonstrować swoją niezależność. Oznacza to, że dziecko:

  • sprawdza, co się stanie, jeśli np. ucieknie od rodzica na spacerze;
  • chce sam dokonywać wyboru np. w kwestii tego, co założy lub co zje;
  • jest zaborcze w stosunku do własnych zabawek i nie chce się dzielić, nawet jeśli wcześniej chętnie to robiło;
  • okazuje swoje niezadowolenie tupaniem, krzykiem i płaczem.

Jednak ten czas to nie tylko same minusy. W ten sposób dziecko sprawdza swoje granice i uczy się, że pewne zachowania mają swoje konsekwencje.

Po dziewiątym skoku można również zauważyć wyraźny rozwój intelektualny. Dziecko staje się świetnym aktorem i odtwarza zachowania osób z otoczenia. Dzięki temu można z rozbawieniem zauważyć, jak maluch próbuje naśladować babcię czy tatę. Dlatego też idealne zabawy na ten etap to wszelkiego rodzaju teatrzyki i odtwarzanie scenek, np. laleczkami.

10 skok rozwojowy: ok. 18. miesiąca życia

Ostatni skok rozwojowy przypada na moment ukończenia przez dziecko półtora roku. To czas, gdy zaczyna dostosowywać swój sposób zachowania się do zmieniających się okoliczności i np. gdy czuje się niepewnie, zaczyna postępować ostrożnie. Jednocześnie jest w stanie nagiąć swoje zasady do danej sytuacji i np. podzielić się zabawką, kiedy chce kogoś pocieszyć.

Skoki rozwojowe u wcześniaków – jak wyglądają?

Wiele dzieci rodzi się przedwcześnie. Często maluchy spędzają pierwsze miesiące życia w szpitalu, gdzie nabierają sił i zdrowieją. Rodzice zastanawiają się, kiedy można zauważyć u nich okresy regresu i jak one wyglądają.

Jak wskazują pomysłodawcy idei skoków rozwojowych, u wcześniaków etapy te przebiegają dość podobnie. Tak jak dzieci donoszone, maluchy, które przyszły na świat wcześniej, w okresie regresji także:

  • złoszczą się,
  • płaczą,
  • wymagają ciągłej obecności jednego z rodziców,
  • chcą długo ssać pierś,
  • domagają się smoczka.

Jednak jest pewna różnica. U pociech urodzonych przedwcześnie zachowania te można zauważyć nieco później niż u niemowląt, które przyszły na świat w tym samym momencie, ale w prawidłowym okresie ciąży.

Skoki rozwojowe u wcześniaków występują po określonych tygodniach liczonych nie od dnia porodu, a zgodnie z tzw. wiekiem korygowanym, czyli wyliczanym od planowanego terminu porodu, który został wskazany podczas pierwszej wizyty u ginekologa.

Oznacza to, że u malucha, który przyszedł na świat o dwa miesiące za wcześnie, pierwszy okres regresu wystąpi dopiero ok. 14.-15. tygodnia życia, a nie 4.-5. jak u dzieci urodzonych w terminie.

Jak radzić sobie ze skokami rozwojowymi?

Masz problem z silnymi emocjami malucha, który przeżywa właśnie skok rozwojowy? Szukasz sposobu na to, żeby uspokoić go i złagodzić okres regresu? Przede wszystkim zachowaj spokój. Choć po nieprzespanej nocy zachowanie cierpliwości i wyrozumiałości może być nieco trudne, warto mieć z tyłu głowy, że Twojemu maluchowi również nie jest łatwo. Zamiast złościć się, że pociecha chce się cały czas przytulać, można wypożyczyć nosidło lub chustę i nosić ją przy sobie podczas wykonywania codziennych obowiązków.

Warto również:

  • unikać miejsc, gdzie jest hałas i tłum ludzi – w takim otoczeniu dziecko może doświadczyć zbyt wielu bodźców, które wywołają bardzo duży stres, a przez to płacz. Uspokojenie maleństwa w takich warunkach może być trudne, więc wycieczka będzie wykańczająca dla Was obojga;
  • puszczać dziecku biały lub różowy szum – emitują go np. szumiące przytulanki Whisbear. To dźwięki, który przypominają odgłosy z życia płodowego, w którym maluch czuł się bezpiecznie. Działają one kojąco na układ nerwowy, ułatwiają zasypianie i sprawiają, że pociesze jest łatwiej się uspokoić nawet w trudnych warunkach. Nasze misie mają przyjemne w dotyku futerko, więc mogą służyć jako przytulanki i pomóc Ci ukołysać zdenerwowanego maluszka do snu.

Nie bój się także prosić o pomoc bliskich. Niech ktoś ugotuje obiad, posprząta dom czy zajmie się starszymi dziećmi, aby można było w pełni skupić się na potrzebach dziecka, który przechodzi trudny okres. Z pewnością dzięki temu łatwiej Ci będzie to przetrwać.

Skoki rozwojowe to dla wielu rodziców prawdziwa zmora. Jednak pamiętaj, że po każdej burzy wychodzi słońce! Warto przetrwać trudne chwile, aby zobaczyć, jak pociecha nabiera nowych umiejętności i rozwija się. Powodzenia.

HNB, czyli dzieci (i rodzice) o większych potrzebach
Lęk separacyjny u niemowlaka – jak pomóc dziecku?

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Nawigacja
Zamknij

Mój Koszyk

Zamknij

Lista Życzeń

Great to see you here!

Hasło zostanie wysłane na podany adres email.

Twoje dane osobowe zostaną użyte do obsługi twojej wizyty na naszej stronie, zarządzania dostępem do twojego konta i dla innych celów o których mówi nasza polityka prywatności.

Masz już konto?

Zamknij

Zamknij

Kategorie