butelka mleka, w tle karmiąca dziecko matka

Mleko matki – skład, co się w nim znajduje? Okiem pediatry

Kobiety w ciąży i te, które niedawno urodziły, mają przed sobą trudną do podjęcia decyzję. Dotyczy ona nie tylko ich, ale także zdrowia niemowlęcia i jego poczucia bliskości z mamą. Mowa oczywiście o kwestii dotyczącej naturalnego karmienia. Czy to robić i jak długo? Mleko matki czy modyfikowane – które będzie najlepsze (i kiedy) dla Twojego dziecka?

Hormony i mleko matki

Mleko matki jest wytwarzane dzięki całej gamie hormonów, które buzują w Twoim organizmie już w trakcie ciąży. Dlatego niektóre ciężarne zauważają mokre plamy na staniku w drugim trymestrze. To tak zwane mleko przedporodowe. Najistotniejszymi hormonami z punktu widzenia laktacji są progesteron, estrogen i prolaktyna. Ten ostatni odpowiada za rozrastanie się pęcherzyków mlecznych w piersi, co powoduje rozwój całej sieci przewodów, dzięki którym mleko matki jest produkowane. Spadek poziomu progesteronu, do którego dochodzi tuż po urodzeniu łożyska, powoduje pobudzenie pęcherzyków i produkcję pokarmu. Mitem jest zatem to, iż kobiety, które przeszły przez operację cesarskiego cięcia, mają mniej mleka i większe problemy z laktacją. Każda matka, która urodziła łożysko naturalnie, bądź przez cesarskie cięcie, produkuje pokarm.

Maluszek już “przyssany” do mamy

Za wypływ mleka odpowiadają jednak także inne czynniki. Tu warto wskazać chociażby znaczenie prolaktyny dla całego procesu. To ona, wydzielana przez przysadkę mózgową w momencie ssania piersi, pobudza wydzielanie pokarmu. Za wypływ mleka odpowiada też oksytocyna – hormon pojawiający się w organizmie na przykład pod wpływem ssania, ale też bliskości dziecka czy jego płaczu. Ta mieszanka hormonalna sprawia, że mleko jest produkowane i wypływa wtedy, gdy dziecko tego potrzebuje.

Pamiętaj jednak, że hormony stresu, takie jak adrenalina, mogą zaburzyć prawidłową laktację. Niepokój związany z wieloma elementami, takimi jak zdrowie dziecka, nowe obowiązki czy nawet brak wsparcia rodziny, może sprawić, że mleka w Twojej piersi będzie znacznie mniej. Dlatego koniecznie zadbaj o swój komfort i jak najlepszą edukację na temat procesu laktacji. Wiedza pomoże Ci w uniknięciu stresujących sytuacji.

 

Z czego powstaje mleko matki?

Wyjaśnijmy też kwestię, która może wydawać Ci się nie do końca zrozumiała. Bo przecież tak wiele mitów narosło wokół mleka matki oraz tego, w jaki sposób kobieta karmiąca ma prowadzić swoją dietę, by nie zaszkodzić maluchowi i sobie, ale też właśnie mleku. Możesz być spokojna – Twoja dieta w znacznej mierze nie ma wpływu na skład mleka. Tu istotne są wyłącznie te substancje, które mogą dostać się do krwioobiegu. To oczywiście alkohol i narkotyki, ale także kawa, której nie powinno się spożywać w nadmiarze. Co oznacza nadmiar kofeiny dla kobiety karmiącej? Według ekspertów należy ograniczyć spożywanie kofeiny do maksymalnie 300 mg na dobę. To dwie filiżanki kawy dziennie. Po nieprzespanej nocy możesz zatem napić się ulubionej kawy bez wyrzutów sumienia, a następnie nakarmić swojego maluszka. Dlaczego dieta nie ma wpływu na skład mleka matki? Ponieważ jest ono produkowane z krwi, a do niej nie przedostają się przecież substancje z grochu czy kapusty, odpowiadające za powstawanie gazów. Te „straszaki” nie powinny zatem wpływać na Twój nastrój.

Matka Karmiąca – dla nas takie obrazki przywołują skojarzenia dumnych figur rzeźb renesansowych

Chociaż wiedza naszych matek i babek wielokrotnie przydaje się podczas opieki nad dzieckiem, w tym przypadku nie należy brać jej do siebie i szukać porad raczej u lekarza, położnej czy specjalistki do spraw laktacji. Dieta w trakcie karmienia nie musi, a nawet nie powinna być w żaden sposób ograniczana. Myśl jednak o tym, co Tobie może przynieść dyskomfort bądź wpłynąć na dziecko w konsekwencji Twoich dietetycznych wyborów. Idealnym przykładem jest surowe mięso lub ryby. Chociaż bezpośrednio nie wpływają one na mleko, zatrucie może zmusić Cię do przyjmowania leków, które przedostają się do krwioobiegu. Unikaj zatem tego, co może Ci zaszkodzić, nie zaś tych produktów, które wywołują wzdęcia czy nawet zgagę. Jeśli masz na nie ochotę, korzystaj, gdyż to w żaden sposób nie zmienia składu mleka. Ten, według badań, u każdej kobiety jest niemal taki sam. Co znajduje się więc w mleku matki?

 

Skład mleka matki

Pokarm produkowany w Twoich piersiach musi zapewniać maluszkowi wszystko to, czego potrzebuje na danym etapie swojego rozwoju. Dlatego też skład w mniejszym lub większym stopniu ciągle ulega zmianom. Podstawowe substancje, które znajdują się w mleku matki, są jednak niezmienne. To białka, węglowodany, tłuszcze, składniki mineralne, witaminy, enzymy i przeciwciała, a także woda, która zaspokaja pragnienie dziecka. Dzięki temu dieta niemowlęcia nie musi być wzbogacana żadnymi innymi produktami. Co dokładnie znajduje się w mleku matki? Warto przyjrzeć się każdemu ze składników oddzielnie.

Każda kropla matczynego mleka to “personalizowany” dla dziecka napój pełen cennych wartości odżywczych.

Białko – niezbędne aminokwasy w Twoim mleku

Białko stanowi około 0,9-1,4 gramów w 100 mililitrach mleka. Twoja dieta nie ma wpływu na ilość białka w pokarmie, dlatego nie musisz stresować się, że przez niskobiałkową dietę nie dostarczasz maluchowi niezbędnych aminokwasów. Z pewnością zainteresuje cię też fakt, że białko z Twojego mleka jest przyswajalne przez dziecko niemal w 100 procentach. Mleko krowie czy też kozie, które stanowią bazę mleka modyfikowanego, nie mają aż tak dobrej przyswajalności. Białka serwatkowe, jak chociażby laktoferyna, to około 2/3 całości białek znajdujących się w pokarmie. Odpowiadają one za wiązanie żelaza i hamowanie namnażania się bakterii. Są łatwe do strawienia przez niewykształcony jeszcze żołądek maluszka i nie zalegają w nim. 1/3 białek to kazeina, która umożliwia prawidłowe wchłanianie cynku, miedzi i wapnia przez układ pokarmowy. W naturalnym pokarmie mamy znajduje się 20 aminokwasów i nawet ponad 1000 białek, które odpowiadają za aktywację układu immunologicznego, rozwój i ochronę komórek nerwowych w mózgu i ogólny rozwój maluszka na początkowym etapie jego życia.

 

Tłuszcze – energia dla Twojego dziecka

Prawdopodobnie domyślasz się, że lipidy zawarte w mleku matki stanowią główne źródło energii dla Twojego malucha. Niemowlę, które nie spożywa żadnego innego pokarmu, musi bazować wyłącznie na tym, co podajesz mu Ty. A bez tłuszczów, w tym długołańcuchowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, maluszek nie byłby w stanie rosnąć i rozwijać się w prawidłowym tempie. To one są odpowiedzialne za rozwój układu nerwowego i oddechowego. Wyobraź sobie, jak wiele energii potrzebuje dziecko każdego dnia, by uczyć się nowych rzeczy! W mleku matki znajdują się też wolne kwasy tłuszczowe, których zadaniem jest wsparcie organizmu dziecka w ochronie przed wirusami, grzybami, bakteriami i zapaleniami. Według badań tłuszcze z mleka matki mogą przyswajać się nawet w dziewięćdziesięciu pięciu procentach. Ich ilość w pokarmie jest jednak zmienna, o czym warto pamiętać. Zależy od pory dnia i czasu karmienia, ale też od odstępów między karmieniami. Nie obawiaj się jednak – jeśli dziecko prawidłowo się rozwija i przybiera na wadze, z Twoim pokarmem wszystko jest w porządku.

 

Cukry w mleku matki – laktoza i oligosacharydy

Prawdopodobnie słyszałaś o oligosacharydach. Ta nazwa najczęściej pojawia się w kontekście mleka modyfikowanego, które stara się jak najbardziej przypominać naturalny pokarm matki. To właśnie one działają jak probiotyki, by wspierać prawidłowy rozwój flory bakteryjnej jelit Twojego malucha. Ich kolejnym zadaniem jest ochrona przed przedostawaniem się infekcji do układu krwionośnego. Te złożone cukry to oczywiście nie wszystkie węglowodany, które znajdują się w mleku matki. Głównym cukrem, który występuje w pokarmie jest laktoza. W 100 mililitrach to aż 6,8 grama. Laktoza, a dokładniej wchodząca w jej skład glukoza, jest kolejnym, po tłuszczach, źródłem energii dla malucha. Oprócz glukozy znajduje się w niej także galaktoza, która wspiera proces dojrzewania układu pokarmowego. Laktoza odpowiada też za lepsze przyswajanie żelaza, magnezu i wapnia oraz – jak możesz się domyślić – za wzrost kości.

 

Przeciwciała w mleku matki

Doskonale wiesz, że mleko matki wybierane jest jako najlepszy pokarm dla niemowlęcia nie tylko ze względu na jego treściwość, ale też na niezwykle wartościowe składniki, których nie da się pozyskać w inny sposób. Mowa o nukleotydach, immunoglobulinie oraz żywych komórkach krwi. Mają one ogromny wpływ na zdrowie Twojego malucha, produkcję przeciwciał i aktywność białych krwinek, które odpowiadają za walkę z drobnoustrojami. Odporność dziecka nie tworzy się w ciągu jednego dnia – to proces, który trwa latami. Jednak istotnym krokiem w zapewnieniu maluchowi jak największej odporności, jest właśnie karmienie piersią.

 

Skład mleka kobiecego – tabela porównawcza

Mleko kobiece jest najlepszym pokarmem dla dziecka – przede wszystkim dlatego, że zaspokaja wszystkie jego potrzeby w pierwszych miesiącach życia i dostosowuje się jego stanu zdrowia. Karmienie piersią nie jest jednak możliwe dla każdej kobiety, dlatego warto porównać skład Twojego pokarmu z mlekiem krowim. Tabela nie wskazuje oczywiście wszystkich składników, a jedynie te, które są możliwe do porównania. Oto wartości w 100 mililitrach mleka kobiecego i krowiego.

 

Składniki Mleko kobiece Mleko krowie
Energia 71 kcal 61 kcal
Białka kazeinowe 30% 82%
Białka serwatkowe 70% 18%
Nasycone kwasy tłuszczowe 2,07g 2,1g
Jednonienasycone kwasy tłuszczowe 1,63g 1,11g
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe 0,4g 0,1g
Laktoza 6,8g 4,6g
Składniki mineralne 0,2g 0,7g

 

Jak zatem widać, istnieje wiele różnic w składzie mleka matki i mleka krowiego – nawet bez uwzględnienia obecności hormonów, nukleotydów, żywych komórek krwi i immunoglobuliny. Już sama kaloryczność mleka matki wskazuje na to, iż jest ono bardziej treściwym pokarmem dla stale rozwijającego się dziecka. Oczywiście nie oznacza to, że wybór mleka modyfikowanego wpłynie niekorzystnie na zdrowie niemowlęcia. Niektóre kobiety nie mają możliwości karmienia piersią, a ich dzieci nadal rozwijają się fantastycznie. Jeśli jednak Twoje piersi produkują pokarm, a dziecko chce go jeść, warto rozważyć karmienie piersią chociażby do szóstego miesiąca życia.

Mleko matki vs mleko modyfikowane – różnice

Mleko krowie lub kozie, które stanowią bazę mleka modyfikowanego, nie mają aż tak dobrej przyswajalności jak mleko matki, nie zawierają też HMO (Human Milk Oligosaccharides, oligosacharydy mleka kobiecego), czyli naturalnych probiotyków. Często bywa jednak koniecznym uzupełnieniem albo zamiennikiem mleka matki.

Pokarm matki w pierwszych dniach życia dziecka

Na początkowym etapie życia dziecka, a zatem w pierwszych dniach tuż po porodzie, z Twoich piersi wypływać będzie tak zwana siara. To pierwsze mleko, które jest niezwykle wartościowym pokarmem. Jest gęste, kleiste, a jego kolor jest żółty bądź pomarańczowy. Przez lekarzy siara nazywana jest często „płynnym złotem” – głównie ze względu na właściwości tego początkowego mleka. Znajdziesz w nim wszystkie składniki, które są obecne w Twoim mleku na różnych etapach życia dziecka. Różnice polegają na proporcjach dostosowanych ściśle do potrzeb noworodka. Siara to przede wszystkim ogromna ilość przeciwciał i białych krwinek, które umożliwiają ochronę dziecka przed chorobami w nowym i groźnym otoczeniu, tak różnym od tego, które było znane maleństwu w okresie prenatalnym. Siara to także bogactwo witamin, zwłaszcza A, E i K, których jest znacznie więcej, niż w przypadku mleka właściwego, wydzielanego na późniejszym etapie życia dziecka.

 

Mleko przejściowe

W pierwszych dniach od narodzin, Twoje dziecko spożywa niewiele pokarmu. Ze względu na mały żołądek, wystarczy mu zaledwie 40-50 mililitrów na dobę. Siara spełnia wszystkie potrzeby dziecka – także energetyczne. Jednak już od trzeciego dnia zapotrzebowanie na pokarm zwiększa się. Dziecko może przyjmować nawet 400 mililitrów mleka na dobę, z kolei piątego dnia nawet 800 mililitrów. Twoje piersi będą zatem znacznie większe i twardsze, przepełnione mlekiem. Pokarm, który produkujesz od piątego do czternastego dnia po porodzie, to tak zwane mleko przejściowe. Jest to okres przemiany siary – bardzo gęstego i treściwego mleka – w mleko właściwe.

 

Mleko właściwe

Czterotygodniowe dziecko spożywa już mleko właściwe, a zatem w pełni rozwinięty pokarm, który bogaty jest w białko, węglowodany, tłuszcze oraz witaminy i minerały. Jego skład jest taki, jak określa to umieszczona przez nas tabela. Oczywiście nadal zmienia się w zależności od różnych czynników, na przykład chorób. Gdy Ty lub Twoje dziecko chorujecie, organizm zaczyna wytwarzać przeciwciała, by pozbyć się infekcji. Mleko dopasowuje się zatem do tego, czego w danej chwili potrzebuje maleństwo. Nie lekceważ zatem możliwości swojego organizmu i piersi.

 

Jaki kolor ma mleko matki?

Wygląd Twojego mleka także się zmienia. Jak wspominaliśmy wcześniej, siara jest pokarmem bardzo gęstym, w kolorze żółtym lub pomarańczowym. Gdy będzie powoli przechodzić w mleko właściwe, pokarm stanie się bardziej kremowy, zarówno w konsystencji, jak i wyglądzie. Mleko może jednak zmienić kolor pod wpływem diety. Tak, chociaż dieta nie wpływa na skład mleka kobiecego, może sprawić, że będzie ono miało zielony lub różowy kolor. Zieleń wynika ze spożywania warzyw takich jak szpinak czy jarmuż, które są bogate w chlorofil. Różowe mleko może z kolei pojawić się u kobiet, które jedzą sporo buraków. Mleko w tym kolorze jest jednak także sygnałem, iż w pokarmie znajduje się więcej krwi – na przykład z powodu popękanych sutków. Koniecznie zatem zadbaj o swój komfort i postaraj się wyleczyć brodawki za pomocą lanoliny lub zimnych okładów.

Chwila wytchnienia po karmieniu

Jak sprawdzić, czy mleko matki jest treściwe?

To kwestia, która najbardziej zajmuje mamy – zwłaszcza te, które po raz pierwszy karmią piersią. Wiele kobiet obawia się, że ma za mało pokarmu lub też nie jest on wystarczająco treściwy. Jest to spowodowane wieloma czynnikami, od braku wiary w siebie, przez częste marudzenie maluszka i jego wiszenie na piersi, aż po poczucie, że piersi nie produkują wystarczających ilości mleka. Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości lub pytania, zawsze zwracaj się do doradcy laktacyjnego, który uspokoi Cię i powie, w jaki sposób karmić, by mieć pewność, że dziecko się najada. Zapomnij także o poradach znajomych czy rodziców – każde dziecko jest inne i fakt, że nie wypuszcza piersi przez długi czas bądź odwrotnie – budzi się na jedzenie co cztery godziny – nie musi oznaczać, że robisz coś źle. Pamiętaj, że stres także wpływa na laktację. Kiedy możesz mieć pewność, że dziecko się najada?

  • Gdy po karmieniu czujesz, że pierś jest rozluźniona, a minka Twojego malucha wskazuje na zadowolenie. Jeśli dziecko od razu zasypia i nawet nie potrzebuje do tego swojego ukochanego misia od Whisbear, możesz mieć pewność, że się najadło. Najważniejsze, by maluch nie złościł się i nie prężył po posiłku.
  • Doskonałym wyznacznikiem jest także to, co znajdujesz w pieluszkach. Niemowlę powinno początkowo robić trzy lub cztery kupki dziennie i moczyć sześć pieluszek.
  • Jeśli Twój maluch przybiera na wadze od 26 do 31 gramów na dobę (do trzeciego miesiąca życia), możesz mieć pewność, że je wystarczająco dużo, by się nasycić i dostarczyć organizmowi niezbędnych składników odżywczych. Nie musisz ważyć malucha każdego dnia. Wystarczy sprawdzać to podczas wizyty położnej lub pediatry.

 

Mleko matki to jedna z najlepszych rzeczy, jakie możesz podarować swojemu maleństwu. Zawiera wszystko to, czego dziecko potrzebuje do prawidłowego rozwoju i śmiałego wejścia w świat. Jeśli więc chcesz i możesz karmić piersią, nie wahaj się. Pamiętaj, by zadbać o swój komfort i nie denerwować się zbytnio. Odpręż się, chwyć swojego maluszka i zacznij karmić.

Wpływ muzyki na rozwój dziecka
Jak ułożyć relacje matki i relacje ojca z dzieckiem? Rozmowa z Pauliną Pawłowską, psycholożką dziecięcą. 

Dodaj komentarz

Nawigacja
Zamknij

Mój Koszyk

Zamknij

Lista Życzeń

Great to see you here!

Hasło zostanie wysłane na podany adres email.

Twoje dane osobowe zostaną użyte do obsługi twojej wizyty na naszej stronie, zarządzania dostępem do twojego konta i dla innych celów o których mówi nasza polityka prywatności.

Masz już konto?

Zamknij

Zamknij

Kategorie